Persbericht
Rotterdam, 23 april 2025 – Op maandag 12 mei 2025 vertrekken de deelnemers aan “Four Days In May” al vroeg met de Poetry Train van Berlijn naar Warschau, waar de tweede dag van de internationale herdenkingsreeks plaatsvindt. Rond 11.00 uur komen zij aan in Warschau. Vervolgens zal men vanaf 13.00 uur een bezoek brengen aan drie verschillende musea en de dag wordt – net als in Berlijn – feestelijk afgesloten met een open podium onder de sterren, waar tussen 21.00 en 22.00 uur op diverse historische locaties langs de oude stadsmuur getalenteerden hun anti oorlog en vredes verhalen, gedichten en liederen ten gehore brengen.
13:00–14:00 | Black Monday
Muzeum Powstania Warszawskiego, Grzybowska 79
De dag start om 13.00 uur in het Museum van de Opstand van Warschau met een indrukwekkende lezing over de eerste 27 dagen van de Tweede Wereldoorlog in Polen. Ondanks de dubbele invasie – op 1 september 1939 verenigde Nazi-Duitsland het westen en op 17 september 1939 viel de Sovjet-Unie binnen vanuit het oosten (volgens het Molotov-Ribbentrop-pact) – bood Polen felle weerstand. Pas na 27 dagen viel Warschau. Twee dagen eerder woedde op maandag 25 september het verwoestende “Black Monday”-bombardement. Gedurende tien uur (van 08.00 tot 18.00 uur) wierpen 400 Duitse vliegtuigen samen 630 ton explosieven af, wat resulteerde in tienduizenden doden en meer dan 35.000 gewonden.
Presentatie Anti-Bommenverdrag
Aansluitend wordt het Anti-Bommenverdrag gepresenteerd: een oproep tot een wereldwijd verbod op de productie, opslag, inzet en overdracht van vliegtuigbommen. Bezoekers kunnen het verdrag na afloop ondertekenen.
14:00–15:00 | Warsaw Rise
Na de lezing krijgen de bezoekers de kans om onder begeleiding van een deskundige gids het museum te verkennen. Tijdens deze rondleiding duik je in de geschiedenis van de Poolse opdeling in een Duits, Russisch en een Generalgouvernement. In dit gebied lagen de steden Warschau, Lublin, Krakow, Lodz en liet de Duitse bezetter zich van zijn meest barbaarse kant zien. In 1942 werden hier ook de vernietigingskampen Kulmhof, Auschwitz, Bełżec, Sobibór, Treblinka en Majdanek in gebruik genomen. In juli 1944 – toen de Sovjet-Unie Nazi Duitsland al tot aan de Wisla-rivier had teruggedrongen – riep de Poolse regering in ballingschap op tot de Opstand van Warschau, met als doel de stad van de Duitsers te bevrijden. Het Rode Leger stopte echter de opmars, waardoor de Duitsers de opstand konden neerslaan. Hierbij verloren naar schatting 150.000 tot 200.000 Warschause inwoners het leven en raakten alle belangrijke gebouwen – kerken, kloosters, overheidsinstanties en de meeste woningen – volledig verwoest. Pas in januari 1945 stak het Rode Leger de Wisła over en verdreef het de laatste Duitsers uit de totaal verwoeste stad.
16:00–17:00 | Ghetto van Warschau
… Museum,
In het …. Museum leren bezoekers over het leven in het grootste getto van Europa, waar vanaf oktober 1940 circa 450.000 Joden onder erbarmelijke omstandigheden moesten leven. Door honger, ziekte en gebrek aan medische zorg stierven velen. In 1942 begon de deportatie naar de pas gebouwde vernietigingskampen. De ontruiming van het getto leidde tot de Opstand van het Getto van Warschau (19 april – 16 mei 1943), de eerste grote stadsopstand tegen de Nazi-bezetting.
20:00–21:00 | Lezing: Konrad Swinarski
Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Rynek Starego Miasta 20
De avondlezing staat in het teken van de nalatenschap van de invloedrijke Poolse theaterregisseur Konrad Swinarski, die vijftig jaar geleden overleed. Ooit assistent van Bertolt Brecht, groeide Swinarski uit tot één van de leidende figuren in de Poolse theaterwereld. Zijn baanbrekende enscenering van “Dziady deel III” in 1973 in het Stary Teatr in Krakau markeerde een mijlpaal in de Poolse theatergeschiedenis. Hij benaderde het romantische meesterwerk van Adam Mickiewicz als zowel historisch en patriottisch drama als een morele zoektocht, waarin hij met de spirituele worsteling van het hoofdpersonage – Gustaw-Konrad – scherp kritiek leverde op het totalitaire regime in het communistische Polen.
21:00–22:00 | Open Podium: Onder de Sterren
Slovenský inštitút vo Varšave, Krzywe Koło 12/14A
We sluiten de tweede dag af met een bijzonder open podium langs de oude stadsmuur. Net als tijdens het evenement in Berlijn, kunnen geinterresseerden onder de sterren vredes en anti-oorlog liedjes, gedichten en verhalen ten gehoren brengen.
„Vier Dagen in Mei” – Internationale herdenking
Na de opening in Berlijn vinden op 11 mei nog vier andere evenementen plaats. Daarna zet de herdenkingsreeks zich voort op 12 mei in Warschau, 13 mei in Hengelo en op 14 mei in Rotterdam.
Berlijn 11 Mei
In Berlijn zijn er zes herdenkingen. Wij beginnen de dag met een opening in het Anti‑Kriegsmuseum. Hierna vindt een speciale poetry‑fietstour plaats: vanaf Checkpoint Charlie, via de Brandenburger Tor en de Reichstag, naar het Brecht‑Weigel‑Haus. Daar neemt men in het Literatur Forum im Brecht Haus en het Berliner Ensemble deel aan het jubileumprogramma ter gelegenheid van 125 jaar Helene Weigel – de weduwe van Bertolt Brecht.
Hengelo – 13 mei
In Hengelo is er een Poetry Walk vanaf het April-Mei Stakingen Monument aan de achterzijde van het station door het maar liefst 42 keer gebombardeerde Hengelo. Tijdens de Poetry Walk krijgen deelnemers de mogelijkheid om gedichten voor te dragen in het zwaar getroffen stadscentrum van Hengelo. Hier zal men bovendien een bezoek brengen aan het Museum Hengelo en alvorens de deelnemers weer op de Poetry Train stappen, bezoeken wij de St. Lambertusbasiliek om een kaarsje op te steken voor de honderd en zeven slachtoffers die tijdens de geailleerden bombardementen vanaf oktober 1944 vielen.
Rotterdam – 14 mei
In Rotterdam staat onder meer een lezing gepland over de eerste „Vier Dagen in Mei” van de invasie en het daaropvolgende bombardement op de stad, dat uiteindelijk leidde tot de capitulatie van Nederland. Om 13:27 uur precies, het tijdstip waarop de eerste bommen vielen, wordt op steeds meer straathoeken langs de historische Brandgrens drie minuten stilte in acht genomen. Daarna worden gedichten voorgedragen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van bombardementen wereldwijd. In 2015 vonden de voordrachten op 75 straathoeken plaats, dit jaar zijn het er 85 – en tegen 2040 moeten het er langs de 12,5 kilometer lange Brandgrens 100 worden. Zo ontstaat er een menselijke keten van herdenking langs de Brandgrens. Dit jaar staat het gedicht ‘Und was bekam des Soldaten Weib?’ van Bertolt Brecht centraal.
Achtergrond
Rotterdamse Festivals organiseert sinds 2015 in Rotterdam een unieke herdenking: elk jaar lezen burgers op een extra straathoek langs de historische Brandgrens gedichten voor, totdat de hele grenslijn symbolisch „hand in hand” verbonden is. In 2024 werd dit concept voor het eerst internationaal uitgebreid toen stond Gregory Corso’s gedicht „Vision of Rotterdam” centraal en werden er herdenkingen georganiseerd in Rome, Zürich, Parijs en Rotterdam. Dit jaar vindt de internationale uitbreiding voor de tweede keer plaats en de Nederlandse voordracht aan de Brandgrens voor het 11e jaar plaats.
Meer informatie en aanmelding:
- www.14mei.nl (Rotterdam)
Perscontact:
- Erik van Loon | Stichting 14 Mei | stichting14mei@gmail.com | +31 6 3826 5666