Persbericht, Rotterdam, 17 april 2025
Op woensdag 14 mei opent Erik van Loon – kunstenaar en directeur van Rotterdamse Festivals – in Tante Nino de slotdag van de tweede internationale Four Days in May-herdenking. Na de opening verzorgt Walter Schulze, voorzitter van Stichting Voorouder, een lezing over de slachtoffers die tijdens de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog in Nederland omkwamen. Schulze gaat in op de plaatsen waar deze slachtoffers vielen en belicht hoe nabestaanden in de loop der jaren zijn omgegaan met hun verlies. In zijn lezing zal hij vervolgens specifiek ingaan op de gebeurtenissen in en rond Rotterdam. Direct aansluitend presenteert Van Loon, net als eerder in Berlijn (11 mei) en Warschau (12 mei), ook in Rotterdam het Anti-Vliegtuigbommenverdrag.
Opening
Van Loon vertelt tijdens de opening wat hem in 2015 inspireerde om jaarlijks slachtoffers van het bombardement met een gedicht te herdenken. Hij belicht hoe hij, ondanks het volledig ontbreken van financiële steun (geen donaties, sponsoren, fondsen of subsidies) en zonder medewerking van de gemeente Rotterdam, elk jaar opnieuw alles in het werk stelt om zoveel mogelijk Rotterdammers te mobiliseren. In 2025 wil hij ter gelegenheid van 85 jaar Bombardement Rotterdam op 85 straathoeken (circa om de 150 meter) iemand vinden die het gedicht Und was bekam des Soldaten Weib? van Bertolt Brecht wil voordragen. In 2015 zocht hij 75 mensen voor evenzovele locaties. Zijn droom is om in 2040 zoveel mensen op de been te brengen dat de slachtoffers van 100 jaar bombardement Rotterdam eenmalig hand-in-hand aan de brandgrens worden herdacht. Ook gaat hij in op de vaak gestelde vraag waarom hij sinds 2024 de slachtoffers van het bombardement wereldwijd herdenkt met Four Days in May.
Lezing Four Days In May
Walter Schulze is voorzitter van Stichting Voorouder, die zich o.a. inzet voor het in kaart brengen van oorlogsslachtoffers en het beantwoorden van vragen van nabestaanden. Sinds 2015 is hij, samen met vele andere onderzoekers, betrokken bij systematisch onderzoek naar slachtoffers van de meidagen van 1940. Dankzij dit werk zijn nu vrijwel alle namen bekend van mensen die tussen 10 en 14 mei 1940 in en rond Rotterdam omkwamen. Tijdens zijn lezing gaat Schulze dieper in op de gebeurtenissen in Rotterdam, en vertelt hij over de persoonlijke verhalen van de slachtoffers en hun nabestaanden. Door deze verhalen een stem te geven, helpt hij het publiek beter te begrijpen wat deze dagen betekenden voor de stad en haar inwoners.
Presentatie en tekenen Anti Vliegtuigbommen Verdrag
Direct na de lezing presenteert Van Loon – net als eerder in Berlijn (11 mei) en Warschau (12 mei) – ook in Rotterdam het Anti-Vliegtuigbommenverdrag. Dit verdrag pleit voor een wereldwijd verbod op de productie, opslag, inzet en overdracht van vliegtuigbommen. Geïnteresseerden kunnen het verdrag na afloop in Tante Nino ondertekenen.
Tante Nino
Van Loon koos voor Tante Nino vanwege de historische betekenis van deze plek. Op de Van der Takstraat, ter hoogte van het pand, werd van de Nederlandse sergeant-majoor Van Ommering in 1940 een iconische foto gemaakt. Hierop is te zien hoe hij, kort na het Duitse bombardement op Rotterdam, een zelfgemaakte witte vlag vasthoudt en kolonel Scharroo, bevelhebber van de Rotterdamse troepen, vanuit het verwoeste centrum over de Oude Willemsbrug naar het Noordereiland voert om ten hoogte van waar nu Tante Nino zit het commando over de stad over te dragen de Duitse kapitein Becker. Een dag later tekent generaal Winkelman in een schoolgebouw in Rijsoord de capitulatie van Nederland.
Verder die dag in Rotterdam
Na de opening, de lezing, de presentatie en ondertekening van het Anti Vliegtuigbommen Verdrag vinden in Rotterdam nog de volgenden herdenkingen plaats:
- 13:27 – 13:35 85e Herdenkingsgedicht aan de Brandgrens
(85 straathoeken)
Om 13:27 nemen tientallen Rotterdammers – van jong tot oud, van kunstenaar tot ondernemer en van huisvrouw tot andere betrokkenen – op 85 straathoeken aan de brandgrens drie minuten stilte in acht. Vervolgens dragen zij het herdenkingsgedicht “Und was bekam des Soldaten Weib?” van Bertolt Brecht voor. Het herdenkingsgedicht wordt in het Nederlands en 10 andere talen voorgedragen. Wij vertalen elk jaar het gedicht zodat ook familieleden van allochtone bewoners, buitenlandse studenten en anderen deel kunnen uitmaken van onze gezamenlijke geschiedenis. - 15:00 – 17:00 Brandgrenstocht
(Start: Brandgrensmonument, Willemskade 18)
In groepen van maximaal 12 deelnemers kunnen geinterresseerden – onder begeleiding van een gids deelnemen aan een fietstocht langs de 12,5 km lange brandgrens. - 19:00 – 20:00 ‘Und was bekam des Soldaten Weib?’ ontleed
(Broodje Aap, Westerstraat 10)
‘s Avonds analyseren Erik van Loon, samen met Miguel Santos en Alain Pringels, het gedicht van Bertolt Brecht.
– Miguel Santos (1986) is een Rotterdamse dichter en een van de gastheren van de PoetsClub Rotterdam. In 2016 bracht hij de minireeks Uurtjespoëzie, een verzameling gedichten die online stonden. Na de minireeks volgden diverse andere bundels, waarvan Blaadjes (2024) de meeste recente is.
– Alain Pringels woont in Gent en is psycholoog. Hij is als dramaturg betrokken bij vrijwel alle theaterproducties van De Appel in Amsterdam en wordt in zowel België als Nederland regelmatig geraadpleegd als deskundige op het gebied van Bertolt Brecht. - 20:00 – 21:00 Radio Oranje
(Broodje Aap, Westerstraat 10)
Dj Okkie Vijfvinkel presenteert een speciaal door hem samengesteld Radio Oranje programma waarin hij vanuit zijn indrukwekkende audio-archief terugblikt op de laatste oorlogsjaren. Op 13 mei 1943 vernam Nederland, naar aanleiding van de grote staking op 29 april 1943 in Hengelo, dat men de radio’s moest inleveren. Deze maatregel werd genomen om te voorkomen dat mensen naar verboden radiostations zoals de BBC of Radio Oranje zouden luisteren. Sommige Nederlanders volgden het bevel, maar een kwart van alle radio’s belandde in de ‘illegaliteit’. - 21:00 – 22:00 Open Podium Rotterdam
(Locatie: De Boeg, Leuvehoofd)
Net als in Berlijn en Warschau wordt de avond afgesloten met een open podium. Hier, bij het Nationale Monument voor de Koopvaardij, kunnen deelnemers anti‑oorlogs- en vredesgedichten, -liederen en -verhalen voordragen.
Berlijn – Warshau – Hengelo
Berlijn – 11 mei
Op Zondag zijn er zes herdenkingen in Berlijn. De opening met aansluitend de panel discussie Stop Bombings Now (09.00-10.00) is in het Anti‑Kriegsmuseum. Na de discussie zal hier ook het Duitse Anti-Vliegtuigbommen Verdrag (10.00–11.00) worden gepresenteerd. Hier kan men ook het verdrag tekenen. Na een korte lunch kan men vervolgens deelnemen aan de Poetry Cycle (13.00-15.00) waarbij men van Checkpoint Charlie, via ondermeer het Holocaust Monnument, de Brandenburg Tor, de Reichstag, het Berliner Ensemble naar het Brecht-Weigel-Haus fiets. Daar zal men deelnemen aan de Helene Weigel’s 125th birthday (15.00-18.00). Dit eveneement wordt georganiseerd door het Bertolt Brecht Archive en het Literatur Forum am Brecht Haus. Direct daarna zal men in het Berliner Ensemble een grote Helene Weigel Tribute (18.30-21.00) bijwonen. De eerste dag wordt afgesloten met een Open Podium (21.00-22.00) waar men anti-oorlogs en vredes verhalen, liedjes en gedichten kan voordragen ten hoogte van het Bertolt Brecht’s Standbeeld.
Warschau, 12 mei
Op Maandag, nemen zij de Poëzietrein (5.51-11.10) van Berlin HBF naar Warsaw Zachodnia. In Warschau is eerst een lunch voordat zij een bezoek brengen aan het Warschause Opstandmuseum. Hier krijgen zij een lezing over de verwoestende Zwarte Maandag (13.00-14.00) bombardementen op 25 september 1939. Aansluitend wordt het Poolse Anti-Vliegtuigbommen Verdrag gepresenteerd. Na de presentatie van het verdrag zal een gids de deelnemers alles leren over de heldhaftige Opstand van Warschau (14.00-15.00). Om 15.00 fietsen zij naar het Polin Museum. In dit museum leren zij over de inhumane leefomstandigheden in de Warsaw Getto (16.00-17.00). Tijdens de avondlezing in het Adam Mackiezie Literatuur Museum gaat het vooral over de nalatenschap van de invloedrijke Poolse theater directeur Konrad Swinarski (20.00-21.00) die nu exact 50 jaar geleden stierf. De dag zal net als in Berlin eindigen met een Open Podium (21.00-22.00) waar men dit keer anti oorlogs en/of vredes verhalen, liedjes en gedichten kan voordragen langs de oude stadsmuren.
Hengelo, 13 mei
Op dinsdag nemen zij de Poëzietrein (7.00-18.10) van Warschau Centralina naar Station Hengelo. Vanaf Station Hengelo organiseren zij een Poetry Walk (18.15-20.00). Een gids zal hen door de in 1944 en 1945 totaal verweoste stad leiden. Tijdens de Poetry Walk dragen verschillende lokale dichters hun “Four Days In May” gedichten voor. Voordat iedereen weer op de Poetry Train naar Rotterdam stapt zal men een bezoek brengen aan de St. Lambertus Basilica. Daar kan men een kaarsje opsteken ter nagedachtenis van de 107 slachtoffers van de 42 bombardementen die Hengelo ten deel vielen na Oktober 1944.
Bertolt Brecht
Bertolt Brecht (10‑2‑1898, Augsburg – 14‑8‑1956, Oost‑Berlijn) was een revolutionaire Duitse toneelschrijver, dichter en theaterregisseur. Nadat Adolf Hitler in 1933 de macht greep, ontvluchtte hij Nazi‑Duitsland en ging hij in ballingschap door heel Europa – onder meer in Denemarken, Zweden en Finland – voordat hij in 1941 naar de Verenigde Staten vluchtte. In Santa Monica, Californië, vestigde hij zich en schreef daar enkele van zijn bekendste toneelstukken en gedichten, waaronder Und was bekam des Soldaten Weib?.
Meer informatie en aanmelding:
Erik van Loon, Rotterdamse Festivals
Website: www.14mei.nl
Email: stichting14mei@gmail.com
Telefoon: 06 3826 5666