Komunikat prasowy, Rotterdam, 17 kwietnia 2025
W środę, 14 maja, Erik van Loon – artysta i dyrektor Rotterdamse Festivals – zainauguruje w Tante Nino ostatni dzień drugiej międzynarodowej edycji upamiętnienia Four Days in May. Po inauguracji Walter Schulze, przewodniczący Fundacji Ancestor, wygłosi wykład o ofiarach, które zginęły w Holandii w pierwszych dniach II wojny światowej. Schulze omówi miejsca, w których zginęli, oraz to, jak ich rodziny radziły sobie z utratą bliskich na przestrzeni lat. Następnie skupi się na wydarzeniach w Rotterdamie i jego okolicach. Bezpośrednio po wykładzie Van Loon zaprezentuje w Rotterdamie Traktat przeciwko Bombom Lotniczym, podobnie jak wcześniej w Berlinie (11 maja) i Warszawie (12 maja).
Inauguracja
Podczas inauguracji Van Loon opowie, co w 2015 roku zainspirowało go do corocznego upamiętniania ofiar bombardowania Rotterdamu wierszem. Podkreśli, jak – pomimo całkowitego braku wsparcia finansowego (brak darowizn, sponsorów, funduszy czy dotacji) i bez współpracy władz Rotterdamu – każdego roku mobilizuje jak najwięcej mieszkańców miasta. W 2025 roku, z okazji 85. rocznicy bombardowania Rotterdamu, zamierza znaleźć 85 osób (około co 150 metrów), które na rogach ulic odczytają wiersz Bertolta Brechta Und was bekam des Soldaten Weib?. W 2015 roku zgromadził 75 osób w tyluż lokalizacjach. Jego marzeniem jest, by do 204 roku zebrać tylu ludzi, aby ofiary 100. rocznicy bombardowania Rotterdamu mogły zostać upamiętnione razem, trzymając się za ręce wzdłuż Brandgrenz (granicy pożaru). Odpowie również na często zadawane pytanie, dlaczego od 2024 roku upamiętnia ofiary bombardowania na całym świecie pod nazwą Four Days in May.
Wykład: Four Days in May
Walter Schulze przewodniczy Fundacji Ancestor, która m.in. dokumentuje ofiary wojenne i odpowiada na pytania rodzin. Od 2015 roku, wraz z innymi badaczami, prowadzi systematyczne badania nad ofiarami wydarzeń z maja 1940 roku. Dzięki tej pracy znane są dziś niemal wszystkie nazwiska osób, które zginęły w Rotterdamie i okolicach między 10 a 14 maja 1940 roku. Podczas wykładu Schulze zagłębi się w wydarzenia w Rotterdamie, opowiadając osobiste historie ofiar i ich rodzin. Nadając tym historiom głos, pomaga publiczności lepiej zrozumieć, co te dni znaczyły dla miasta i jego mieszkańców.
Prezentacja i podpisanie Traktatu przeciwko Bombom Lotniczym
Bezpośrednio po wykładzie Van Loon – podobnie jak w Berlinie (11 maja) i Warszawie (12 maja) – zaprezentuje w Rotterdamie Traktat przeciwko Bombom Lotniczym. Traktat wzywa do globalnego zakazu produkcji, przechowywania, użycia i przekazywania bomb lotniczych. Zainteresowani mogą go podpisać w Tante Nino po wydarzeniu.
Tante Nino
Van Loon wybrał Tante Nino ze względu na historyczne znaczenie tego miejsca. Przy Van-der-Takstraat, na wysokości budynku, w 1940 roku wykonano ikoniczne zdjęcie holenderskiego sierżanta Van Ommeringa. Przedstawia ono, jak krótko po niemieckim bombardowaniu Rotterdamu trzyma on samodzielnie wykonaną białą flagę, eskortując pułkownika Scharroo, dowódcę rotterdamskich wojsk, ze zniszczonego centrum przez most Oude Willemsbrug na Noordereiland. Na wysokości dzisiejszego Tante Nino Scharroo przekazał dowództwo nad miastem niemieckiemu kapitanowi Beckerowi. Następnego dnia generał Winkelman podpisał kapitulację Holandii w szkole w Rijsoord.
Dalsze uroczystości w Rotterdamie tego dnia
Po inauguracji, wykładzie, prezentacji i podpisaniu Traktatu przeciwko Bombom Lotniczym w Rotterdamie odbędą się następujące wydarzenia:
13:27 – 13:35 | 85. Rocznica Wiersza Pamięci przy Brandgrenz
(85 rogów ulic)
O 13:27 dziesiątki Rotterdamczyków – młodych i starszych, artystów, przedsiębiorców, gospodyń domowych i innych zaangażowanych – zachowają trzy minuty ciszy na 85 rogach ulic wzdłuż Brandgrenz. Następnie odczytają wiersz Bertolta Brechta Und was bekam des Soldaten Weib?. Wiersz zostanie przedstawiony po niderlandzku i w 10 innych językach. Co roku tłumaczymy go, aby rodziny imigrantów, zagraniczni studenci i inni mogli uczestniczyć w naszej wspólnej historii.
15:00 – 17:00 | Wycieczka po Brandgrenz
(Start: Pomnik Brandgrenz, Willemskade 18)
Zainteresowani mogą wziąć udział w wycieczce rowerowej z przewodnikiem wzdłuż 12,5-kilometrowej Brandgrenz (grupy do 12 osób).
19:00 – 20:00 | Dekonstrukcja wiersza Und was bekam des Soldaten Weib?
(Broodje Aap, Westerstraat 10)
Wieczorem Erik van Loon, Miguel Santos i Alain Pringels przeanalizują wiersz Bertolta Brechta.
– Miguel Santos (ur. 1986) to poeta z Rotterdamu i współtwórca PoetsClub Rotterdam. W 2016 roku wydał miniserię Uurtjespoëzie – zbiór wierszy dostępnych online. Później ukazały się kolejne antologie, w tym najnowsza Blaadjes (2024).
– Alain Pringels, mieszkający w Gandawie, jest psychologiem i dramaturgiem. Zaangażowany jest w niemal wszystkie produkcje teatralne De Appel w Amsterdamie, a w Belgii i Holandii uznawany jest za eksperta od twórczości Bertolta Brechta.
20:00 – 21:00 | Radio Oranje
(Broodje Aap, Westerstraat 10)
DJ Okkie Vijfvinkel zaprezentuje specjalnie przygotowany program Radio Oranje, w którym – korzystając ze swojego imponującego archiwum dźwiękowego – przypomni ostatnie lata wojny. 13 maja 1943 roku, po wielkim strajku w Hengelo 29 kwietnia 1943, Holendrzy otrzymali nakaz oddania radioodbiorników, aby uniemożliwić słuchanie zakazanych stacji, takich jak BBC czy Radio Oranje. Niektórzy zastosowali się do nakazu, ale ćwierć wszystkich radioodbiorników trafiło do „podziemia”.
21:00 – 22:00 | Otwarta Scena Rotterdam
(Miejsce: De Boeg, Leuvehoofd)
Podobnie jak w Berlinie i Warszawie, wieczór zakończy się Otwartą Sceną przy Narodowym Pomniku Marynarki Handlowej. Uczestnicy mogą zaprezentować antywojenne i pokojowe wiersze, piosenki oraz historie.
Berlin – Warszawa – Hengelo
Berlin – 11 maja
W niedzielę w Berlinie odbędzie się sześć uroczystości. Inauguracja i dyskusja panelowa Stop Bombings Now (09:00–10:00) w Muzeum Antywojennym. Po dyskusji zaprezentowany zostanie niemiecki Traktat przeciwko Bombom Lotniczym (10:00–11:00), który można tam podpisać. Po krótkim obiedzie uczestnicy mogą wziąć udział w Rajdzie Poezji (13:00–15:00) – przejażdżce rowerowej od Checkpoint Charlie przez Pomnik Holocaustu, Bramę Brandenburską, Reichstag i Berliner Ensemble do Brecht-Weigel-Haus. Tam odbędą się obchody 125. urodzin Helene Weigel (15:00–18:00), organizowane przez Archiwum Bertolta Brechta i Literaturforum im Brecht-Haus. Następnie w Berliner Ensemble odbędzie się Hołd dla Helene Weigel (18:30–21:00). Dzień zakończy Otwarta Scena (21:00–22:00) przy pomniku Bertolta Brechta, gdzie można przedstawiać antywojenne i pokojowe utwory.
Warszawa – 12 maja
W poniedziałek uczestnicy wsiądą do Pociągu Poezji (5:51–11:10) z Berlina HBF na Warszawę Zachodnią. Po obiedzie odwiedzą Muzeum Powstania Warszawskiego, gdzie wysłuchają wykładu o niszczycielskich nalotach Czarnego Poniedziałku 25 września 1939 (13:00–14:00). Następnie zaprezentowany zostanie polski Traktat przeciwko Bombom Lotniczym, po którym przewodnik opowie o bohaterskim Powstaniu Warszawskim (14:00–15:00). O 15:00 uczestnicy pojadą rowerami do Muzeum POLIN, aby poznać nieludzkie warunki życia w getcie warszawskim (16:00–17:00). Wieczorny wykład w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza poświęcony będzie dziedzictwu wpływowego polskiego reżysera teatralnego Konrada Swinarskiego (20:00–21:00), który zmarł dokładnie 50 lat temu. Dzień zakończy Otwarta Scena (21:00–22:00) wzdłuż murów Starego Miasta.
Hengelo – 13 maja
We wtorek uczestnicy wsiądą do Pociągu Poezji (7:00–18:10) z Warszawy Centralnej na stację Hengelo. Ze stacji Hengelo wyruszą na Spacer Poezji (18:15–20:00), podczas którego przewodnik oprowadzi ich po mieście zniszczonym w latach 1944–1945. Lokalni poeci odczytają wiersze z cyklu Four Days in May. Przed powrotem pociągiem do Rotterdamu uczestnicy odwiedzą Bazylikę św. Lamberta, aby zapalić znicze dla 107 ofiar 42 nalotów na Hengelo po październiku 1944.
Bertolt Brecht
Bertolt Brecht (10.02.1898, Augsburg – 14.08.1956, Berlin Wschodni) – rewolucyjny niemiecki dramaturg, poeta i reżyser teatralny. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku uciekł z nazistowskich Niemiec, żyjąc na emigracji w Danii, Szwecji i Finlandii, zanim w 1941 roku schronił się w USA. W Santa Monica w Kalifornii napisał swoje najsłynniejsze sztuki i wiersze, w tym Und was bekam des Soldaten Weib?.
Więcej informacji i rejestracja:
Erik van Loon, Rotterdamse Festivals
Strona: www.14mei.nl
E-mail: stichting14mei@gmail.com
Telefon: +31 6 3826 5666